در دنیای دیجیتال امروز، تهدیدات امنیتی برای خانواده‌ها روز به روز پیچیده‌تر و مخرب‌تر می‌شود. یکی از رایج‌ترین و خطرناک‌ترین تهدیدات که به‌ویژه بر امنیت اطلاعات شخصی و مالی افراد تاثیر می‌گذارد، فیشینگ و مهندسی اجتماعی است. این تهدیدات که به‌طور گسترده در فضای آنلاین به‌کار گرفته می‌شوند، می‌توانند به راحتی خانواده‌ها را هدف قرار دهند و حتی به سرقت هویت و اطلاعات حساس آنها منجر شوند. در این مقاله، به بررسی فیشینگ و مهندسی اجتماعی و چگونگی تأثیر آنها بر امنیت دیجیتال خانواده‌ها پرداخته و راهکارهایی برای مقابله با این تهدیدات نوین ارائه خواهیم داد. 1. فیشینگ: دام‌هایی برای سرقت اطلاعات حساس فیشینگ یک روش حمله سایبری است که در آن مجرمان اینترنتی به‌طور فریبکارانه تلاش می‌کنند تا اطلاعات حساس کاربران را از طریق ایمیل‌ها، پیام‌ها یا وب‌سایت‌های جعلی به‌دست آورند. این اطلاعات می‌تواند شامل نام کاربری، رمز عبور، اطلاعات بانکی یا حتی اطلاعات شخصی حساس مانند شماره ملی باشد. الف. روش‌های رایج فیشینگ ایمیل‌های جعلی: یکی از رایج‌ترین روش‌های فیشینگ ارسال ایمیل‌های جعلی است که به نظر می‌رسد از یک سازمان معتبر مانند بانک، شرکت خدماتی یا حتی نهاد دولتی می‌آید. این ایمیل‌ها اغلب حاوی لینک‌هایی به وب‌سایت‌های جعلی هستند که از کاربران می‌خواهند تا اطلاعات حساس خود را وارد کنند. پیامک‌های فیشینگ (Smishing): این روش مشابه فیشینگ است، با این تفاوت که مجرمان به جای ارسال ایمیل، از پیامک‌ها برای فریب دادن کاربران استفاده می‌کنند. این پیام‌ها اغلب شامل لینک‌هایی هستند که کاربران را به سایت‌های جعلی هدایت می‌کنند. فیشینگ تلفنی (Vishing): در این روش، مجرمان به‌طور مستقیم با قربانی تماس می‌گیرند و خود را به‌عنوان یک فرد یا سازمان معتبر معرفی می‌کنند. آنها ممکن است از قربانی بخواهند اطلاعات شخصی خود را از طریق تلفن به آنها بدهند. ب. چرا خانواده‌ها هدف اصلی فیشینگ هستند؟ خانواده‌ها معمولاً دارای اطلاعات حساس زیادی هستند که ممکن است در معرض سرقت قرار بگیرند. این اطلاعات شامل اطلاعات مالی، کارت‌های اعتباری، شماره‌های حساب بانکی و حتی اطلاعات هویتی کودکان می‌شود. مجرمان اینترنتی از این آسیب‌پذیری‌ها بهره‌برداری کرده و با ارسال ایمیل‌ها یا پیام‌های فریبکارانه، سعی در دزدیدن این اطلاعات دارند. 2. مهندسی اجتماعی: دستکاری ذهنی برای دستیابی به اطلاعات مهندسی اجتماعی به مجموعه روش‌هایی اطلاق می‌شود که مجرمان سایبری از آن‌ها برای فریب دادن افراد و دستیابی به اطلاعات حساس یا دسترسی به سیستم‌های امنیتی استفاده می‌کنند. این روش بیشتر بر جنبه‌های روان‌شناختی و اجتماعی انسان‌ها تکیه دارد و معمولاً با فریب و دستکاری عاطفی افراد انجام می‌شود. الف. روش‌های رایج مهندسی اجتماعی مکالمات تلفنی فریب‌آمیز: در این روش، مجرمان با قربانی تماس می‌گیرند و خود را به‌عنوان یک فرد معتبر معرفی می‌کنند، مانند کارکنان بانک، پشتیبانی فنی یا نمایندگان دولت. آنها ممکن است از قربانی درخواست کنند که اطلاعات حساب یا دسترسی به سیستم‌های مختلف را در اختیارشان قرار دهد. تقلب در شبکه‌های اجتماعی: مجرمان سایبری ممکن است از طریق شبکه‌های اجتماعی با قربانیان ارتباط برقرار کنند و خود را به‌عنوان یک دوست یا آشنای قابل اعتماد معرفی کنند. پس از جلب اعتماد قربانی، از آنها درخواست می‌کنند که اطلاعات حساس را فاش کنند یا به لینک‌های آلوده کلیک کنند. هجوم به هویت‌ها و فریب‌های احساسی: در این نوع حملات، مجرمان با استفاده از احساسات قربانی، مانند ترس، طمع یا دلسوزی، سعی می‌کنند تا اطلاعات یا پول آنها را به‌دست آورند. به‌عنوان مثال، ممکن است پیامی با موضوع "حساب شما قفل شده است" یا "کمک به فردی در بحران" ارسال کنند تا قربانی را به اقدام سریع وادار کنند. ب. چرا مهندسی اجتماعی خطرناک است؟ یکی از دلایل اصلی که مهندسی اجتماعی بسیار مؤثر است، این است که به‌جای استفاده از آسیب‌پذیری‌های فنی، از آسیب‌پذیری‌های انسانی استفاده می‌کند. وقتی افراد به درخواست‌های ظاهراً معتبر پاسخ می‌دهند، اطلاعات حساس خود را بدون هیچ‌گونه احتیاطی در اختیار مجرمان قرار می‌دهند. این روش‌ها به‌ویژه برای خانواده‌ها که ممکن است به امنیت دیجیتال خود کمتر توجه کنند، بسیار خطرناک است. 3. تهدیدات فیشینگ و مهندسی اجتماعی برای خانواده‌ها این دو روش به‌ویژه برای خانواده‌ها تهدیدات جدی ایجاد می‌کنند. خانواده‌ها معمولاً دارای حساب‌های بانکی آنلاین، کارت‌های اعتباری و اطلاعات شخصی حساسی هستند که می‌تواند هدف حملات سایبری قرار گیرد. علاوه بر این، کودکان و نوجوانان نیز ممکن است هدف فیشینگ و مهندسی اجتماعی قرار گیرند، چرا که ممکن است در مقابل حملات آنلاین آسیب‌پذیرتر باشند. الف. کودکان و نوجوانان در خطر کودکان و نوجوانان به‌دلیل استفاده از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه در فضای آنلاین، هدف مناسبی برای حملات فیشینگ و مهندسی اجتماعی قرار می‌گیرند. آنها ممکن است در مواجهه با پیام‌های فریبکارانه، ایمیل‌ها یا پیوست‌های آلوده، اطلاعات شخصی خود را فاش کنند یا به لینک‌های مخرب کلیک کنند. ب. اطلاعات حساس خانواده‌ها اطلاعات مالی خانواده‌ها، مانند جزئیات حساب‌های بانکی، کارت‌های اعتباری و بیمه‌نامه‌ها، می‌تواند هدف اصلی حملات فیشینگ باشد. مجرمان با استفاده از این اطلاعات ممکن است دسترسی به پول خانواده‌ها پیدا کنند یا هویت آنها را به سرقت ببرند. 4. راهکارهای مقابله با تهدیدات فیشینگ و مهندسی اجتماعی الف. آگاهی‌رسانی و آموزش خانواده‌ها آموزش خانواده‌ها در مورد تهدیدات فیشینگ و مهندسی اجتماعی یکی از مهم‌ترین گام‌ها در پیشگیری از این نوع حملات است. اعضای خانواده باید از خطرات فیشینگ و مهندسی اجتماعی آگاه باشند و بدانند که نباید به ایمیل‌ها، پیام‌ها یا تماس‌های مشکوک پاسخ دهند. ب. استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) برای افزایش امنیت حساب‌های آنلاین، استفاده از احراز هویت دو مرحله‌ای یکی از بهترین روش‌هاست. این روش، علاوه بر رمز عبور، یک لایه امنیتی اضافی را فراهم می‌آورد که هکرها را از دسترسی به حساب‌های آنلاین باز می‌دارد. ج. بررسی URL‌ها و لینک‌ها قبل از کلیک بر روی هر لینکی، بررسی آدرس آن بسیار ضروری است. لینک‌های فیشینگ معمولاً شبیه به لینک‌های واقعی هستند، اما ممکن است تفاوت‌های کوچکی داشته باشند. برای مثال، ممکن است در آدرس URL از کلمات اشتباه استفاده شود یا از دامنه‌های مشکوک باشد. د. استفاده از نرم‌افزارهای ضد فیشینگ نصب نرم‌افزارهای ضد فیشینگ یا آنتی‌ویروس‌هایی که ویژگی شناسایی سایت‌های فیشینگ را دارند، می‌تواند به جلوگیری از حملات فیشینگ کمک کند. ه. عدم افشای اطلاعات شخصی در هیچ شرایطی نباید اطلاعات شخصی یا مالی خود را از طریق ایمیل، پیامک یا تماس تلفنی به افراد ناشناس ارائه دهید. هیچ سازمان معتبر از شما نخواهد خواست که اطلاعات حساس خود را از این طریق ارسال کنید. فیشینگ و مهندسی اجتماعی تهدیدات جدی و نوین علیه امنیت دیجیتال خانواده‌ها هستند. با توجه به اینکه این حملات بیشتر به فریب اعتماد انسان‌ها تکیه دارند، آگاهی‌رسانی و آموزش خانواده‌ها در مواجهه با این تهدیدات بسیار مهم است. با استفاده از تدابیر امنیتی مانند احراز هویت دو مرحله‌ای، آگاهی از خطرات فیشینگ و مهندسی اجتماعی و اتخاذ شیوه‌های صحیح برای محافظت از اطلاعات شخصی، خانواده‌ها می‌توانند امنیت خود را در دنیای دیجیتال افزایش دهند و از تهدیدات سایبری در امان بمانند.